Varikosel nedir?Nasıl tedavi edilir?

Erkek infertilite tedavisinde karşılaşılan en sık sorunlardan biri varikoseldir. Varikosel testis kanını boşaltan toplar damarlarının genişlemesine verilen isimdir.Yumurtalık (haya veya testis)ların kanını götüren toplardamarlar şebekesinin genişlemesi. Damarlar uzamış ve kıvrıntılı hale gelmiştir. Genellikle 15-35 yaşları arasında ve % 98 sol taraftadır. Sağda ise karın veya böbrek kanseri açısından hasta değerlendirilmelidir. Damar duvarları serttir ve küçük miktarda iltihabî hâdise yıllar süresince damar duvarında meydana gelir. Genellikle belirti vermez. Nâdiren torbada rahatsızlık ve ağrı olur ki, torbaların askıya alınmasıyla rahatsızlık ve ağrı giderilebilir. Sperm yapımının varikosel ile ilgisi vardır. Varikosellilerde sperm sayısında ve özellikle sperm hareketliliğinde azalma tespit edilmiştir. Varikosel ameliyatından sonra % 80 belirgin düzelme, kısır erkeklerde % 35 çocuk sâhibi olabilme oranı tespit edilmiştir. Tedâvide, spermatik toplardamarın yüksek bağlanması genellikle uygulanan ameliyat olmasına rağmen, bâzıları varikoselin torbadan direkt alınmasını tavsiye etmektedirler. Türkiye'de infertilitenin (kısırlık) genellikle kadın kaynaklı olduğu düşünüldüğünden bu şikayetle, hekime öncelikle kadınlar başvurmaktadır. Oysa infertilite olgularının üçte birinde erkek, üçte birinde kadın, üçte birinde ise hem erkek hem kadın faktörleri birlikte sorumludur. Yani sonuç olarak infertil çiftlerin yaklaşık yarısında erkek sorumludur. Evli bir çiftin 1 yıl süreyle herhangi bir doğum kontrol yöntemi uygulamamalarına ve düzenli, normal bir cinsel yaşantıları olmasına rağmen gebeliğin oluşmamasına infertilite denilmektedir. Ülkemizde infertilitenin genellikle kadın kaynaklı olduğu düşünüldüğünden bu şikayetle hekime öncelikle kadınlar başvurmaktadır. Oysa infertilite olgularının üçte birinde erkek, üçte birinde kadın, üçte birinde ise hem erkek hem kadın faktörleri birlikte sorumludur. Yani sonuç olarak infertil çiftlerin yaklaşık yarısında erkek sorumludur ve bu sebeple kadın ile erkek birlikte değerlendirilmelidir. Sperm analizi erkeğin infertilite değerlendirilmesinde en önemli tetkik olmakla birlikte kişileri kesin olarak çocuk sahibi olur veya olmaz şeklinde tanımlayamaz. Bütün sperm değerleri normal olan infertil erkekler olabildiği gibi, sperm değerleri normalden düşük ama çocuk sahibi olan erkekler de olabilir. Farklı laboratuar ve tetkikler ile yapılan analizlerde ve kişinin değişik spermiogramlarında farklı sonuçlar elde edilebileceği göz önünde tutulmalı ve mümkünse en az iki spermiogram birlikte değerlendirilmelidir. Varikosel nedir, her zaman bir kısırlık nedeni midir? Varikosel, tıp biliminde panpiniform pleksus dediğimiz testis toplardamarlarının genişlemesi ve kanın geriye kaçağı olarak tanımlanabilir. Varikoselli erkeklerin yüzde ellisinin sperm analizinde bozukluk olmasına karşın varikoselli bir çok erkek çocuk sahibidir. Yani varikoselli olan her erkek kısır değildir. Günümüzde en çok üzerinde durulan görüş varikoselin kan akımı ve ısısını artırarak sperm üretimini bozduğu şeklindedir. Belirtileri Bazı hastalarda genellikle hareket sonrasında testis üzerinde ve kasıkta ağrı ile kendini gösterir. İleri derecede varikoseli olan bazı hastalar testisin yukarısında ve arkasında genişlemiş ven topaklarının oluşturduğu kabarıklık nedeni ile hekime başvurur. Çoğu vakada ise herhangi bir belirti vermez. Teşhis İleri derecede varikosel teşhisi yalnızca muayene ile yapılır ve ilave tetkik gerekmez. Fakat; spermiogramlarında sorun olan, spermiogramı normal olmasına rağmen eşinde sorun saptanamayan, muayene ile tek taraflı varikosel saptandığında diğer tarafın tetkiki için, varikosel ameliyatı uygulanmasına rağmen çocuk sahibi olamayan gibi hafif dereceli varikosel teşhisleri için renkli doppler ultrasonografi gereklidir. Tedavi gören her hasta çocuk sahibi olabilir mi? Varikosel tedavisi ameliyatla varikosel damarların bağlanmasından ibarettir. Erkek infertilite tedavisinde varikosel ameliyatı en çok uygulanan metoddur. Ameliyat hastalarının yaklaşık üçte ikisinde sperm kalitesini iyileştirir ve gebelik şansını bir kat artırır. Fakat ne yazık ki her ameliyat olan hasta çocuk sahibi olamaz. Hangi hastalar ameliyat edilmelidir?
Evli, çocuk sahibi olamayan, spermiogramı bozuk olan, muayene veya renkli doppler ultrosonografi ile varikosel teşhis edilen hastalar,
Gençlerde veya ergenlik çağındaki çocuklarda muayene ile ileri derecede varikosel teşhis edilip, testislerde küçülmeye veya ilerleyen yıllarda sperm üretiminde bozulmaya yol açacağı düşünülen hastalar, Varikoseli olan ve testis üzerinde şiddetli ağrı yakınması olan hastalar ameliyat edilebilir. Sonuç olarak şunu da söylemekte yarar vardır. Varikosel hayatı tehdit eden bir rahatsızlık değildir. Çocuk sahibi olan ve ağrı yakınması olmayan kişilerde tedavi gerekli değildir. Eriskin erkeklerin %25 kadarında varikosel bulunur. Genel olarak varikosel erkeklerde kısırlığın en sık sebebi olarak kabul edilir.Sıklıkla sol taraf testisinde görülür.Nadiren sadece sağ tarafta veya her iki tarafta da görülebilir (%10-15).Sol taraftaki toplar damarın sağdakinden 10 cm daha uzun oluşu, solda daha sık görülmesinin nedenlerinden biri olabilir.Testislerin üst kısmında-yanda, skrotumun (torbanın) içinde kıvrımlar halinde şişlik hissedilir.Bazı varikoseller ağrı sebebi olabilirler. Ağrıdan kurtulmak için, testislerin sarkması ve dolayısıyla damarın gerilmesini önlemek gerekir. Bu amaçla, sporcuların kullandığı süspansuvarlar önerilebilir. Varikosel testise baskı yaparak testis çapının küçülmesine sebep olabilir. Varikosel hastalığında erkeklerin çocuk yapma kabiliyeti testisteki kan dolaşımının bozulmasına bağlı olarak azalabilir. Bir çok hasta bu durumdan sonra kısırlık sebebi aranırken saptanır. Hastalık testis dokusunu ne kadar bozarsa ve testis ne kadar küçülürse çocuk yapma kabiliyeti o kadar azalır. Varikoselin, sperm üretim yeteneğini bozup bozmadığının araştırılması için tahlil yapılması gerekir. Spermiogram adı verilen tahlil bozukluk derecesine göre ameliyat gerekebilir. Varikosel için mevcut tek tedavi yöntemi ameliyattır.Bir kez varikosel tanısı konulursa hastalık mutlaka cerrahi olarak düzeltilmelidir. Ameliyatda genişlemiş testis toplar damarları bağlanır ve problem ortadan kaldırılır. Operasyondan sonra varikosel tekrar oluşabilir ve yeni tedaviye gereksinim duyulabilir. Eğer çocuk sahibi olamama varikosele bağlı ise ve geç kalınmamışsa tedaviden sonra bir kaç ay içinde başarılı sonuçar elde edilebilir.